فسخ نکاح و تعیین تکلیف مهریه

ماده ۱۱۲۱ الی ۱۱۳۲ قانون مدنی به فسخ نكاح اختصاص پیدا کرده است و عیوب مرد و زن كه حق فسخ نكاح برای طرفین ایجاد می كند، كاملاً در آن درج گردیده است. اما موضوعی كه حائز اهمیت می باشد «تكلیف مهریه» در فسخ نكاح و تفاوت آن با طلاق است مثال های زیادی در این رابطه وجود دار مثلا تصور کنید مردی دخترخانومی را به عقد خود درآورد و پس از عقد متوجه عدم بکارت خانم می شوند یا خانمی با مرد سالمی ازدواج می نماید و پس از ازدواج متوجه جنون دایم یا ادورای وی می گردد... اما آنچه که در اذهان عمومی جای گرفته اینست که اگر تقاضای فسخ عقد نكاح را بدهند از پرداخت مهریه معاف می گردند. در صورتی كه قانون بر خلاف این عقیده می باشد. ماده ۱۱۰۱ قانون مدده با آقای اشعار می دارد: «هرگاه عقد نكاح قبل از نزدیكی به جهتی فسخ شود زن حق مهریه ندارد، مگر در صورتی كه موجب فسخ عنن باشد كه در این صورت با وجود فسخ نكاح، زن مستحق نصف مهر است.» در این ماده اعلام شده كه اگر زن باكره باشد در صورت فسخ، مهریه به وی تعلق نمی گیرد مگر اینكه مرد بیماری عنن (ناتوانی جنسی) داشته باشد كه در این صورت نصف مهریه به وی تعلق می گیرد. این در صورتی است که اگر زوجه باکره نباشد زوج موظف است در هر صورت فسخ مهریه زوجه را پرداخت نماید. زوجه نیز اگر مطرح كننده دعوی فسخ عقد باشد با توجه به بیماری های مندرج در قانون مدنی در صورتی كه باكره نباشد می تواند تمام مهریه خود را نیز همراه فسخ نكاح دریافت كند. تنها فرقی كه فسخ نكاح با طلاق دارد اینكه اگر زوجه در زمان باكره بودن تقاضای طلاق دهد یا زوج در زمان باكرگی زوجه را مطلقه كند می بایست نصف مهریه پرداخت شود اما در فسخ نكاح اگر زوجه باكره باشد مهریه ای به وی تعلق نمی گیرد. اما در صورت عدم بكارت زوجه چه در طلاق و چه در فسخ نكاح هیچ تفاوتی در پرداخت مهریه نیست و تمام مهریه می بایست پرداخت شود. چون بسیاری از افراد به این تصور كه چون موارد فسخ نكاح در زوجه آشكار شده قادر هستند كه از فسخ نكاح استفاده نمایند و از پرداخت مهریه به زوجه رهایی یابند. در صورتی كه فقط باكره بودن زوجه است كه موجبات رهایی از پرداخت مهریه را در فسخ نكاح فراهم می كند، اما اگر زوجه باكره نباشد حال اگر مجنون باشد یا بیماری های دیگری از قبیل قرن، جذام، برص، افضاء، زمین گیری و نابینایی از هر دو چشم داشته باشد مرد اگر بخواهد نكاح را فسخ كند (با دارا بودن شرایط) می بایست تمام مهریه زوجه را بپردازد. ابتدا به نظر می رسد بهتر است در صورت (عدم بكارت زوجه) زوج همیشه مطابق ماده ۱۱۳۳ قانون مدنی از خواسته طلاق استفاده كند تا از فسخ نكاح و در این باب دیگر نیاز نیست كه به بیماری های فوق الاشعار در دادگاه اشاره نماید، یا اقدام به اثبات تدلیس در دادگاه كند و دلیل ارائه دهد. چون در هر دو حالت می بایست تمام مهریه را پرداخت كند، این موضوع از مفهوم مخالف ماده ۱۱۰۱ برداشت می شود. اما به این راحتی ها هم نیست این فقط در باب (مهریه) است. اگر زوجه بخواهد عقد نكاح را فسخ كند در صورت بكارت زوج هیچ مهریه ای پرداخت نمی كند و در صورت عدم بكارت زوج تمام مهریه را پرداخت می كند اما در خصوص طلاق اگر زوج بخواهد زوجه را مطلقه نماید در صورت بكارت نصف مهریه و در صورت عدم بكارت ۱- تمام مهریه ۲- اجرت المثل ایام زندگی ۳- در صورت دارا بودن شرایط، نصف دارایی ۴- نفقه معوقه و دوران عده را نیز باید همراه مهریه بدهد.